Przedsiębiorca w razie zwłoki z płatnością podatku powinien niezwłocznie opłacić podatek oraz złożyć czynny żal. Podstawą czynnego żalu jest art. 16 § 1 – 6 Kodeksu karnego skarbowego.

Czynny żal jest konstrukcją pozwalającą na uniknięcie odpowiedzialności za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe (np. niezłożenie deklaracji podatkowej w terminie) pod warunkiem ujawnienia swojego czynu organowi skarbowemu z własnej inicjatywy.

Czynny żal co do zasady może zostać złożony przez podatnika do czasu wykrycia przez organ podatkowy, że podatnik popełnił przestępstwo lub wykroczenie skarbowe.

Czynny żal powinien zostać sporządzony w formie pisemnej, a następnie nadany listem poleconym na adres właściwego urzędu skarbowego lub złożony osobiście w urzędzie skarbowym. Czynny żal może być również złożony elektronicznie albo ustnie do protokołu. Złożenie czynnego żalu jest bezpłatne.

Czynny żal powinien zawierać co najmniej:

1. Dane osoby składającej czynny żal;
2. Dane adresata. W przypadku złożenia PIT-u po terminie adresatem jest naczelnik właściwego miejscowo urzędu skarbowego;
3. Określenie czynu i okoliczności popełnienia. W przypadku niezłożenia PIT-u w terminie należy podać przyczynę zaniechania. Nie są konieczne żadne formalne usprawiedliwienia typu zwolnienie lekarskie. Jako przyczynę można wpisać choćby zwykłe zapomnienie o terminie na złożenie PIT-u;
4. Konieczne jest również oznaczenie tzn. wyraźne zatytułowanie, że pismo to czynny żal. Należy złożyć własnoręczny podpis.

Wraz z czynnym żalem należy uiścić zaległą kwotę podatku.