Powierzenie pracy cudzoziemcowi bez wymaganego zezwolenia może wiązać się z dotkliwymi skutkami zarówno dla pracodawcy, jak i cudzoziemca. Szczegółowo kwestię zatrudniania cudzoziemców reguluje ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie z art. 120 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy:

Kto powierza cudzoziemcowi nielegalne wykonywanie pracy podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Zatem zatrudnienie cudzoziemca nielegalnie, w tym bez wymaganego zezwolenia, jest zagrożone karą grzywny do 30.000,00 zł. Niezależnie od tego, kara grzywny może być nałożona także na samego cudzoziemca.

Jednakże, ustawa o promocji zatrudnienia przewiduje także katalog osób zwolnionych z uzyskiwania zezwolenia na pracę. Zgodnie z art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia, do tego katalogu należą m.in. obywatele UE, innych państw europejskich EOG oraz Szwajcarii (a także członkowie ich rodzin). Mogą poszukiwać zatrudnienia w Polsce bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę, co stanowi realizację zasady swobodnego przepływu osób i cieszy się mniejszym stopniem sformalizowania. W przypadku osób spoza szerokiego katalogu zawartego w art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia, konieczne będzie uzyskanie zezwolenia na pracę. Wniosek o udzielenie zezwolenia na pracę składa pracodawca, co pozwala pracodawcy mieć świadomość co do legalności zatrudnienia cudzoziemca.

Składając wniosek o zezwolenie na pracę dla cudzoziemca, pracodawca jest dołącza również informację starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry osób bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy, która sporządzona jest z uwzględnieniem pierwszeństwa dostępu do rynku pracy dla obywateli polskich oraz niektórych cudzoziemców. W tym celu pracodawca zgłasza ofertę pracy na stanowisko, na którym będzie zatrudniony cudzoziemiec do powiatowego urzędu pracy, właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca. Procedura ta nazywana jest również testem rynku pracy. Nie dołączenie takiego informacji starosty będzie wiązała się z decyzją odmowną wojewody. Informacja starosty nie jest jednak zawsze wymagana i istnieje szereg wyjątków od pozyskiwania takiej informacji, np. w przypadku cudzoziemca – trenera sportowego lub sportowca, wykonującego pracę na rzecz klubów sportowych i innych podmiotów, których działalność statutowa obejmuje upowszechnianie kultury fizycznej i sportu.

Podsumowując, zatrudnienie cudzoziemca nielegalnie jest zagrożone karą grzywny. Kwestia legalności zatrudnienia cudzoziemca jest z kolei niejednolita. W celu upewnienia się o legalności zatrudnienia, zalecamy dobrze poznać potencjalnego pracownika – przede wszystkim pod względem obywatelstwa oraz jego profesji. Następnie, warto rozpoznać, czy w indywidualnym przypadku naszego potencjalnego pracownika nie będzie możliwości uniknięcia przynajmniej niektórych formalności na drodze do legalności zatrudnienia. Na szczęście, kwestie z pogranicza prawa pracy i prawa cudzoziemców są dość dobrze opisane w źródłach powszechnych, w tym Internecie. Informacje zwykle można uzyskać też kontaktując się bezpośrednio z odpowiednim urzędem, oraz rzecz jasna korzystając z porad prawnych prawnika specjalizującego się w imigracji i zatrudnieniu.